Verschenen:- Vier op de tien ouders geven de betaalbaarheid van kinderopvang een onvoldoende. Een op de zeven ouders vindt het aanvragen van een kinderopvangtoeslag ingewikkeld.
- Ouders zijn in het algemeen positief over de kwaliteit van de opvang. Zij vinden bijvoorbeeld dat er goed voor kinderen wordt gezorgd. Ouders zijn wel kritisch over vele wisselingen van het personeel.
- Niet-gebruikers zijn over het algemeen negatiever over de kinderopvang. Ze hebben bijvoorbeeld twijfels over de veiligheid van kinderen en de aandacht die er voor hen is.
- In gezinnen waar de kinderopvang als meer betaalbaar, toegankelijker en beter wordt gezien, wordt vaker opvang gebruikt en werkt de moeder meer uren.
- Ouders zijn meer tevreden over de afstemming tussen werk en privé naarmate zij positievere ervaringen met de opvang hebben.
Dit blijkt uit Kijk op kinderopvang. Hoe ouders denken over de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van kinderopvang, een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) door Anne Roeters en Freek Bucx. Dit onderzoek brengt in kaart hoe ouders over de kinderopvang denken, wat hun ervaringen zijn en welke keuzes zij maken. Er wordt hierbij gekeken naar de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van opvang. Ook is informatie verzameld over de manier waarop arbeid en zorg combineren en hoe zij dit ervaren. Ruim 1.800 ouders van baby's en kleuters hebben aan dit onderzoek meegewerkt.
Van krimp naar voorzichtige groei
De kinderopvang heeft een roerige periode achter de rug. Vanaf 2012 nam het gebruik af. Anno 2018 is de economische crisis achter de rug en investeert de overheid weer in de kinderopvang. In de recente jaren groeit het aandeel kinderen dat naar formele opvang gaat dan ook weer: In 2017 ging de helft van de kinderen onder de vier jaar en een kwart van de kinderen boven de vier jaar naar de opvang. Meer dan 700.000 kinderen gingen naar de opvang (kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang of gastouders).
Ouders hechten aan betaalbare, toegankelijke én goede kinderopvang
De resultaten van het rapport suggereren dat aantrekkelijke kinderopvang voor ouders, betaalbaar, toegankelijk en van hoge kwaliteit moet zijn. De kans dat ouders opvang gebruiken, is bijvoorbeeld hoger naarmate ouders positiever over deze aspecten denken. Ook geven de ouders zonder opvang aan dat ze zouden overwegen wel opvang af te nemen als deze drie aspecten zouden verbeteren. Dit versterkt het belang van een integrale benadering, waarbij er aandacht is voor de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van opvang.
Veel ouders vinden opvang duur
Veel ouders vinden kinderopvang duur; vier op de tien geeft de betaalbaarheid zelfs een onvoldoende. Ouders zijn minder negatief naarmate hun inkomen lager is. Hier werkt waarschijnlijk in door dat de toeslag inkomensafhankelijk is en ouders met lagere inkomens daarom een hogere kinderopvangtoeslag ontvangen. Ouders die geen gebruik maken van opvang zijn vaak negatiever over de betaalbaarheid dan ouders die wel opvang gebruiken. Hier zijn tenminste twee mogelijke verklaringen voor: ouders die geen opvang gebruiken hebben wellicht geen goed zicht op de daadwerkelijke kosten. Het is daarnaast ook denkbaar dat ze geen opvang gebruiken omdat ze (terecht of onterecht) het idee hebben dat dit te duur is.
Lang niet alle ouders zien het kinderopvangsysteem als toegankelijk
Een derde van de ouders vindt dat er voldoende kinderopvangplekken zijn; de rest is het daar niet mee eens of heeft daar geen uitgesproken mening over. Ook vindt ongeveer een op de zeven het aanvragen van de kinderopvangtoeslag complex. Het brengen en halen binnen de openingstijden is voor ruim 10% van de ouders van baby’s – en 20% van de ouders van kleuters - stressvol. Ouders die hun baby naar de gastouder brengen, zien het brengen en halen minder vaak als een probleem. Waarschijnlijk doordat er daar voor ouders meer mogelijkheden zijn om breng- en haaltijden af te stemmen met de gastouder.
Overwegend positieve ideeën over de kwaliteit van opvang
Positief aan de kwaliteit van de opvang vinden ouders bijvoorbeeld dat er goed voor kinderen wordt gezorgd en dat medewerkers goed toegerust zijn. Ook hier zijn ouders die zelf van opvang gebruik maken, positiever dan ouders die dat niet doen. Bijvoorbeeld, van de ouders van baby's is drie kwart van de ouders met opvang het eens met de stelling dat kinderen op de opvang veilig zijn. Onder de ouders zonder opvang is dit slechts een kwart. Voor de ouders die kinderopvang gebruiken, geldt dat hun eigen ervaringen positiever zijn dan het algemene beeld dat zij van de kinderopvang hebben. Vanuit het perspectief van ouders zijn er ook verschillende verbeterpunten. Zo is 12% van de ouders van baby’s en 21% van de ouders van kleuters van mening dat het personeel te vaak wisselt.
Kinderopvang en de combinatie van arbeid en zorg
Onderzoek en beleid gaan er vaak vanuit dat een betere kinderopvang zich vertaalt in een hoger gebruik en betere werk-privébalans. Ouders die positiever over kinderopvang denken, gebruiken ook vaker formele opvang. De moeders in deze gezinnen werken ook meer uren. Daarnaast ervaren de ouders met positievere denkbeelden een betere balans tussen werk en privé. Dit betekent ook dat de ouders die negatiever over opvang denken, minder vaak opvang gebruiken, minder uren werken en een minder goede balans tussen werk en privé ervaren. Mogelijk weerhouden twijfels over de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van opvang, sommige ouders ervan om opvang te gebruiken en werken zij daarom ook minder uren.
Kwetsbare gezinnen: Negatievere percepties en een lager gebruik
In het onderzoek is er speciaal gekeken naar ouders die zich in een kwetsbare positie bevinden: bijvoorbeeld doordat ze een laag inkomen hebben of alleenstaand zijn. De kwetsbare ouders die deelnamen aan ons onderzoek bleken negatiever over kinderopvang te denken dan de andere ouders. Zo zien zij minder voordelen van opvang voor kinderen en maken zij zich meer zorgen over de veiligheid en aandacht die kinderen krijgen. Deze negatievere denkbeelden over opvang verklaren deels waarom deze groep hier minder gebruik van maakt. Deze ouders waren moeilijker bereikbaar.
