slide2.jpg

1280px Fundatie van Renswoude Utrecht gevelsteenOp 10 maart 2020 kwam – op uitnodiging van de Kennistafel van PACT voor Kindcentra – een gezelschap van zo’n dertig betrokkenen uit kinderopvang, jeugdhulp, onderwijs, onderzoeks- en regieorganen en beleid samen in het Rijksmonument De Fundatie van de Vrijvrouwe van Renswoude te Utrecht om samen mogelijkheden te zoeken voor langlopend onderzoek naar de effecten van integrale kindcentra (IKC’s).


Kennistafel PACT voor Kindcentra

Aan de Kennistafel van PACT voor Kindcentra werken voorlopers uit de praktijk en wetenschappers (breed consortium van IKC’s uit verschillende regio’s en Nederlandse kenniscentra) sinds enkele jaren nauw samen aan een kennisagenda: wat weten we al over kindcentra en waar is nader onderzoek nodig? In dit kader zijn verschillende kleinschalige, verkennende onderzoeken uitgevoerd. Dit heeft een eerste kennisbasis opgeleverd over integrale kindcentra in de Nederlandse situatie; wetenschappelijke studies zijn (en worden) gepubliceerd; de eerste resultaten zijn geïmplementeerd in de praktijk en er is langdurig ervaring opgedaan met vruchtbare samenwerking tussen onderzoekers en werkveld. Ook op dit moment vindt nog een aantal deelonderzoeken plaats. Deze worden allemaal gefinancierd vanuit het programma PACT voor Kindcentra. De tijd is rijp – zowel in maatschappelijk als wetenschappelijk opzicht – om intersectoraal en langlopend onderzoek te doen naar de effecten van het werken in integrale kindcentra.

Integrale kindcentra hebben door hun brede karakter concrete raakvlakken met veel wetenschappelijke disciplines en subsidiegevers: één discipline of één fonds bestrijkt inhoudelijk slechts een gedeelte (kinderopvang of onderwijs of jeugdhulp). Integrale kindcentra vragen om over traditionele grenzen heen te kijken. Daarom is onze ambitie voor longitudinaal onderzoek gebaat bij een sectoroverstijgende aanpak waarbij meerdere sleutelfiguren uit onderzoek, onderzoeksfinanciering, beleid en praktijk samenwerken.


Diner pensant

Rinda den Besten, voorzitter van de PO-Raad, benadrukte in haar openingswoord bij het diner pensant het belang van samen. Wetenschap met praktijk en sectoren met elkaar. Er wordt hard gewerkt aan een verbetering van de kennisinfrastructuur in Nederland, zodat er bij innovaties in onderwijs nog beter gebruik wordt gemaakt van kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Een onderzoek naar integrale kindcentra – waarbij praktijk en wetenschap echt samen optrekken - sluit hier naadloos op aan. “Integrale kindcentra zijn een grote ontwikkeling in het landschap van onderwijs en kinderopvang,” aldus Rinda. “Dit vraagt ook om investering in onderzoek.”

Vanuit het veld werd deze oproep onderschreven door Joke Tillemans, tot 1 maart directeur van Mondomijn en Mondorijk in Helmond en vanaf 1 maart bestuurder van Kiem opvang en onderwijs in Uden. “Wat hebben wij bij IKC Mondomijn veel geleerd sinds we gestart zijn, en ook veel fouten gemaakt.” “Hoe gaaf zou het zijn als andere IKC’s met een vliegende start kunnen beginnen. Zij hoeven de fouten die wij hebben gemaakt niet meer te maken.”

De aanwezigen trokken die avond de conclusie dat langlopend onderzoek nodig is om bestaande kennis deelbaar te maken, daarmee de praktijk te verbeteren en zo de wereld voor kinderen te verbeteren.

Onderzoek is onmisbaar om objectief kwaliteit vast te stellen en te kunnen verbeteren. Als professional wil je weten: wat het effect is van wat je doet. En je wilt eerder zicht op mogelijke problemen en de mogelijke oplossingen. Wat we willen is niet alleen de voorhoede verder helpen, maar ook de volgende groep IKC ontwikkelaars voordeel laten hebben van de lessen die al geleerd zijn. Wat helpt wel en wat helpt niet? Wat werkt en wat niet?


Hoe verder

Hoe nu verder? Wat kan eenieder doen? Een aantal denklijnen voerde de boventoon bij het diner:

  • Verrijking van het Nationaal Cohort Onderzoek
    Dit onderzoek zou met een aantal elementen van het integraal kindcentrum (met behulp van instrumenten voor het onderzoeken van niet-cognitieve effecten) verrijkt kunnen worden.
  • Onderzoek onderwijs-jeugdhulp NRO-ZonMw
    Onderzoek naar IKC’s en het in ontwikkeling zijnde onderzoeksprogramma onderwijs-jeugdhulp van NRO en ZonMw liggen waarschijnlijk in elkaars verlengde. We onderzoeken nader wat hier de overlappende thema’s zijn.
  • Het lerarentekort
    Integrale kindcentra lijken minder last te hebben van het lerarentekort. Is dat ook zo en wat maakt dan dat het zo is? De andere manieren van organiseren leiden ogenschijnlijk tot minder ziekteverzuim en ‘gaten’ kunnen opgevuld worden door de flexibiliteit van de personele inzetting. Wat kunnen we hiervan leren?
  • Arbeidsparticipatie
    Kwalitatief goede voorzieningen dragen bij aan de keuze van ouders om hun kinderen daar te brengen. Hiermee zijn ze beter in staat deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Integrale kindcentra ontzorgen ouders. Wat kan hieruit geleerd worden?
    Op bovenstaande twee thema’s kunnen verschillende beleidsdirecties een aanvraag indienen bij de Nationale Wetenschapsagenda. Verschillende Ministeries vragen dan onderzoek te verrichten als het onderwerp in kabinetsbeleid wordt opgenomen.
  • Kennisinfrastructuur
    Het ‘landen’ van wetenschappelijke kennis gebeurt niet zomaar. Er is vaardigheid nodig in wetenschap, praktijk en opleiding voor de overdacht van de kennis naar de praktijk. De verbinding van de Kennistafel met de Opleidingentafel van PACT voor Kindcentra is dus van groot belang.

Deze bijzondere en waardevolle avond eindigde met een passende slotwoord van prof. dr. Ruben Fukkink:

Dit gebouw en de Fundatie hadden nooit bestaan als niet een sterke vrouw en een sterke stichting hun hart en hoofd hadden gevolgd en de handen ineengeslagen hadden om iets te betekenen voor de jeugd. Dit gebouw vertelt zo ook het verhaal van de Verlichting, waar filosofen als Voltaire en Rousseau benadrukken dat mensen hun eigen verstand moeten volgen. In deze geest ontmoetten wij elkaar deze avond. Wij willen u danken dat u op deze avond “verlicht” mee heeft gedacht; uiteraard met uw eigen verstand; vanuit uw sterke organisatie; en u betrokkenheid heeft getoond naar kinderen die meer en meer opgroeien in een integraal kindcentrum.