De kranten staan vol van het trage tempo waarin de kabinetsformatie vordert. Hoe kan het dan, dat ik toch het gevoel heb dat er in hoog tempo meters gemaakt worden als het gaat over de ontwikkeling van kindcentra en het denken over de kinderopvang? Want dat er veel gebeurt staat vast.
Laten we eens beginnen met de ontwikkelingen in Den Haag. Daar is allereerst het rapport van de SER verschenen Een kansrijke start voor alle kinderen. Na eerste lezing was mijn gevoel “Wow, dit is de beste plumpudding ever.” Een mooi rapport van 26 bladzijden waarin heel helder geschetst wordt wat kinderopvang voor Nederlandse kinderen kan betekenen; waarom er een toegangsrecht moet komen voor alle kinderen van nul tot dertien(!) jaar van minimaal twee dagen per week; waarom kinderopvang nu eindelijk de plek moet krijgen als inclusieve voorziening, toegankelijk voor alle kinderen. Het is vooral heel mooi dat er veel aandacht uitgaat naar het belang van de samenwerking tussen kinderopvang en primair onderwijs. De buitenschoolse opvang kan zich juist in die samenwerking omvormen van ‘opvang’ tot brede talentontwikkeling. Het primair onderwijs kan juist in die samenwerking veel beter de opgave invullen om kansenongelijkheid terug te dringen en de leeropbrengsten voor kinderen te vergroten.
Een prachtige pudding dus. Maar als je tot de kern doordringt en komt bij de concrete maatregelen op het einde van het advies, dan lijkt de pudding een beetje in elkaar te zakken. De SER tracht de toeslagensystematiek, als een tot op de draad versleten auto waarvoor geen APK-keuring meer mogelijk is, nog een kabinetsperiode op de weg te houden. Voor toegang tot de buitenschoolse opvang lijkt het er zelfs op dat de SER overgaat tot de introductie van een doelgroepenbeleid terwijl de SER bij de 0-4 jarigen gelukkig voorstelt om het vermaledijde doelgroepenbeleid af te schaffen. Maar als je van de pudding geproefd hebt, dan blijken de ingrediënten perfect te zijn en smaakt de pudding heerlijk. Per saldo blijken ook de sociale partners en kroonleden in de SER naar kinderopvang als generieke, inclusieve voorziening voor 0-13 toe te willen. Of in de woorden van de SER zelf naar: “een integraal en kwalitatief goed stelsel van voorzieningen, toegankelijk voor alle kinderen en betaalbaar voor alle ouders.” Dat is een historische stap. Een week later publiceerde de SER het advies: Gelijke kansen in het onderwijs Structureel investeren in kansengelijkheid voor iedereen waarin de maatregelen rondom de kinderopvang herhaald worden en in het perpsectief van kansengelijkheid geplaatst worden.
SEO
Een tweede stap vooruit is de rapportage die het instituut SEO (Sociaal Economisch Onderzoek) heeft geschreven in opdracht van Het Kinderopvangfonds en BMK. Daarin rekent SEO een breed scala aan beleidsopties door waarlangs de denkrichting van de SER door een toekomstig kabinet ingevuld kan worden. Deze doorrekening is afgestemd met het ministerie van SZW zodat de rapportage van SEO aansluit op de SVK-doorrekening (Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen) van het kabinet. Met deze twee rapporten liggen er duidelijke voorstellen op basis waarvan formerende partijen heldere keuzes kunnen maken. Of, om met een kamerlid ter rechterzijde te spreken: “Binnen de bandbreedte van deze beleidsopties moeten we als partijen elkaar toch kunnen vinden.” Zowel de regiegroep Kindcentra 2020 als het Platform kindcentra boden de SEO-doorrekening met een begeleidende brief aan de informateur aan.
Eindverslag informateur
En tot slot ligt er het eindverslag van de informateur, mevrouw Hamer, d.d. 22 juni 2021. Het lijkt erop dat de zes partijen die centraal staan bij de discussies over een mogelijke coalitie eveneens vinden dat in de bandbreedte van deze beleidsopties een oplossing gevonden moet worden. Onder de kop “Het vereenvoudigen of afschaffen van het toeslagenstelsel, met als prioriteit de kinderopvangtoeslag” wordt helder dat de oplossing gezocht wordt binnen de kaders van de SVK-rapportage en het SER-advies. En voor zover mensen nog mochten twijfelen over het belang van een recht op toegang voor alle kinderen tot de buitenschoolse opvang, besteedt de informateur daar nog een aparte alinea aan onder kopje 'Kansenrijke en inclusieve samenleving’, als onderdeel van de maatregelen voor de korte termijn die niet kunnen wachten. Daar zegt de informateur “De bso kan een steviger rol spelen in de brede talentontwikkeling van schoolgaande kinderen en zo een bijdrage leveren aan het inlopen van achterstanden en het bevorderen van gelijke kansen. Hierdoor kan het onderwijs worden ontlast.”
Dit alles geeft hoop dat een volgend kabinet nu eindelijk de maatregelen neemt die nodig zijn. Kaag en Rutte hebben de zomermaanden om door te pakken.
De dagelijkse praktijk
Zoals we zo vaak benadrukken is er ook leven buiten politiek Den Haag. De focus van PACT voor Kindcentra ligt op de ontwikkelingen in de praktijk. Het aantal initiatieven waar scholen en kinderopvang hun samenwerking intensiveren neemt gestaag toe. Corona heeft even voor een kleine vertraging gezorgd. Vanuit onze ambassadeurs merken wij dat de coronatijd blijkbaar een broedperiode is geweest. Sinds een aantal maanden neemt het aantal initiatieven enorm toe. De verslagen van enkele regio-initiatieven in onze nieuwsbrieven geven hier een inkijkje in. Daarnaast is er mooi werk geleverd rondom de handreiking over ouderbetrokkenheid (zie de column). Afgelopen maand is heel hard gewerkt aan het ‘rol- en ontwikkelmodel kindcentra’. Eerder verscheen het ‘beroepsbeeld medewerker integraal kindcentrum’. Dit beroepsbeeld helpt organisaties om de interprofessionele samenwerking binnen een kindcentrum te organiseren. Het rollenmodel is een waardevolle aanvulling op dit beroepsbeeld. Patrick Banis, bestuurslid van Het Kinderopvangfonds, geeft aan hoe dit rollenmodel ook de cao-tafels van onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp kan helpen om een brug te slaan tussen deze cao’s.
Het programma PACT voor Kindcentra
En tenslotte ligt er natuurlijk de vraag “hoe gaat het verder?” Het programma van PACT voor Kindcentra had als looptijd tot de zomer 2021. In 2020 dachten we nog dat er nu een (begin van een) regeerakkoord zou liggen, waarmee helder zou worden wat PACT voor Kindcentra nog te doen had. Helaas blijken weersvoorspellingen één jaar vooruit even lastig te maken als het voorspellen van politieke omstandigheden. Vanuit PACT voor Kindcentra voeren we met veel partijen het gesprek over de toekomst van de beweging rondom kindcentra. Daarbij is helderheid over de koers van een volgend kabinet bepalend.
Na de zomer hopen we op dit gebied meters te kunnen maken. Voor dit moment wens ik iedereen een welverdiende vakantie. Welverdiend omdat iedereen coronamoe is, zoommoe is, de levenshonger en huidhonger wil kunnen stillen, af wil van de mondkapjesademnood. Laten we de maanden juli en augustus lekker genieten van onze naasten en zodanig bijtanken, zodat we na de zomer met vrolijke energie de draad weer op kunnen pakken.
Gijs van Rozendaal
